Zręby dzisiejszej szkoły postawione zostały w listopadzie 1947 roku przez grupę nauczycieli – entuzjastów zrzeszonych w zespole spółdzielczym pod nazwą „Kolegium Nauczycieli Muzyki w Gdańsku”.
W pierwszym roku istnienia szkoła będąca filią Państwowej Szkoły Muzycznej w Gdańsku – Wrzeszczu i prowadząca działalność dydaktyczną w lokalach szkoły macierzystej i w Szkole Podstawowej nr 9 w Gdańsku – Oruni nosiła nazwę Szkoły Umuzykalniającej. Decyzją Ministra Kultury i Sztuki kierownictwo oruńskiej filii szkoły powierzone zostało Antoninie Grądkowskej. W roku 1947/48 zatrudnionych było łącznie 7 osób personelu nauczycielskiego i administracyjnego, przyjęto w poczet uczniów 47 słuchaczy w wieku od 7 do 40 lat. Prowadzone były następujące specjalności: fortepian, akordeon, instrumenty dęte i śpiew solowy.
Od roku 1948/49, dzięki znacznej rozbudowie niższego i średniego szkolnictwa muzycznego w Gdańsku, Szkoła Umuzykalniająca została przeniesiona do Gdańska – Oruni, korzystając z gościnności Szkoły Podstawowej nr 9 przy ul. Małomiejskiej 58. W tym czasie liczba personelu pedagogicznego i administracyjnego zwiększyła się do 10 osób, a liczba uczniów wzrosła do 116. Przeniesienie szkoły do Gdańska – Oruni miało tę zaletę, że swym zasięgiem objęła ona nie tylko mieszkańców Gdańska, lecz również dalszych okolic, jak Pruszcz Gdański, Śpiewowo, Górki Wschodnie i wiele pobliskich wsi.
Egzystencja szkoły w początkowej fazie jej istnienia opierała się głównie na środkach finansowych uzyskiwanych ze stosunkowo niskich opłat pobieranych od uczniów oraz dzięki subwencjom Ministra Kultury i Sztuki i Wojewódzkiej Rady Artystycznej w Gdańsku. W roku 1949/50 szkoła liczyła już 220 uczniów i zatrudniała łącznie 15 pracowników pedagogicznych i administracyjnych. W 1950 roku przeprowadzona reorganizacja przyniosła szkole dawno oczekiwane upaństwowienie oraz nadanie nazwy „Państwowa Szkoła Muzyczna w Gdańsku”. Pozostała jednak nadal filią Państwowej Szkoły Muzycznej w Gdańsku – Wrzeszczu. Dyrektorem połączonych szkół został Stefan Zagórski, a jego zastępcą do spraw filii oruńskiej Antonina Grądkowska.
Czynione od dłuższego czasu starania o przyznanie szkole własnego lokalu uwieńczone zostały powodzeniem. Na mocy Przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku Stanisława Szmidta z dniem 19 października 1954 roku szkoła otrzymała swój własny budynek przy ul. Gościnnej nr 4, z którego należało jednak wykwaterować siedmiu lokatorów oraz cztery punkty usługowe. Mimo więc formalnie posiadanego lokalu większość lekcji odbywała się w mieszkaniach prywatnych uczniów i nauczycieli, w wypożyczonych klasach Szkoły Podstawowej nr 10 oraz oruńskim Domu Kultury.
Rok 1954 przyniósł pełne usamodzielnienie pod nazwą „Państwowa Szkoła Muzyczna Nr 2 w Gdańsku”. Struktura organizacyjna szkoły obejmowała 7 – letni dział dziecięcy i 5 – letni dział młodzieżowy.
Lata 1955 – 57 zapisały się w dziejach szkoły jako okres intensywnie prowadzonych prac remontowo – budowlanych zmierzających do poprawy funkcjonalności budynku, dostosowując go do potrzeb placówki kulturalno – wychowawczej. Troskę o piękne i praktyczne rozwiązanie architektoniczne klas podjął samorzutnie jeden z rodziców inż. Stanisław Parobczak. Jubileuszowy rok 1957 wiązał się z zakończeniem wstępnych prac modernizacyjnych.
Szkoła liczyła wówczas 226 uczniów w działach dziecięcym i młodzieżowym w specjalnościach: fortepian, skrzypce, altówka, wiolonczela, kontrabas, akordeon, flet, klarnet, trąbka, puzon, waltornia, tuba, perkusja i śpiew solowy. Działały liczne zespoły kameralne oraz szkolna orkiestra smyczkowa pod kierownictwem Czesława Loebla. Zatrudnionych było 26 nauczycieli oraz 8 pracowników administracyjnych.
W roku 1963 przeszła na emeryturę Antonina Grądkowska, wieloletni dyrektor szkoły, energiczna i pełna poświęcenia organizatorka, dzięki której w trudnych warunkach powojennych udało się stworzyć nową tętniącą życiem placówkę kulturalno – oświatową. Kierownictwo po Niej objął Ambroży Marciniec. Nowy dyrektor z wielką energią podejmował trud dalszej rozbudowy i modernizacji pomieszczeń szkolnych, organizował zakup wielu nowych instrumentów oraz pomocy naukowych. Jego zasługą było powołanie do życia szkolnej orkiestry dętej, kierowanej przez Henryka Kornackiego. W okresie działalności Ambrożego Marcińca szkoła wzbogaciła się o nowe pomieszczenia – salę perkusyjną oraz obszerną świetlicę, przydatną szczególnie uczniom mieszkającym poza terenem Oruni. Podniosła się ranga artystyczna szkoły o czym świadczyły liczne nagrody i wyróżnienia przyznawane uczniom na przesłuchaniach, konkursach i festiwalach. Rozwijała się działalność koncertowa w środowisku, prowadzone były audycje muzyczne w oruńskich przedszkolach, szkołach podstawowych, w Domu Dziecka oraz zakładach pracy i w klubach emerytów.
Z rokiem 1965 szkoła zachowując dotychczasowe założenia programowe i niezmienioną strukturę organizacyjną przyjmując nazwę „Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia”, a następnie w roku 1967 z okazji jej 20 – lecia Ministerstwo Kultury nadało jej nazwę „Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Henryka Wieniawskiego”. Za osiągnięcia na polu działalności artystycznej i dydaktyczno – wychowawczej w roku 1967 przyznane zostało szkole prawo posiadania własnego sztandaru.
W roku 1981 po 18 latach kierowania szkołą odszedł na emeryturę Ambroży Marciniec. W roku szkolnym 1981/82 kierownictwo objął Edwin Rymarz, dawny absolwent i były nauczyciel tej szkoły, postać od wielu lat związana za gdańskim środowiskiem muzycznym – kompozytor, pedagog oraz aktywny działacz kultury wybrzeża.
Od 1982 do 1991 roku funkcję dyrektora pełniła wyłoniona z grona pedagogicznego, wieloletnia nauczycielka i wychowawca Teresa Madejska. W tym okresie nastąpił dalszy wzrost aktywności i rangi szkoły jako propagatora muzyki w środowisku oruńskim, zwiększała się liczba absolwentów przechodzących do dalszego kształcenia muzycznego, wzrosła liczba uczniów biorących udział w konkursach i przesłuchaniach krajowych i okręgowych oraz uległ dalszemu podniesieniu poziom kwalifikacji zawodowych nauczycieli.
Na życie szkoły miały wpływ historyczne przemiany polityczno ustrojowe w Polsce. Oddziaływały one na wszystkie dziedziny życia w kraju, w tym na sytuację oświaty i kultury. Dla naszej szkoły oznaczały, w zależności od rozwoju sytuacji politycznej, dość częste zmiany w zakresie prowadzenia i nadzorowania szkoły. I tak raz było to ministerstwo Kultury i Sztuki, innym razem Prezydent Miasta Gdańska. Ostatecznie od stycznia 1996 roku opiekę nad szkołą jako organ prowadzący przejął i sprawuje do tej pory Prezydent Miasta Gdańska. Tym zawirowaniom towarzyszyły również zmiany w społeczności szkolnej. 31 sierpnia 1991 roku z powodu przejścia na emeryturę z funkcji dyrektora zrezygnowała Teresa Madejska, przez wiele lat z powodzeniem dbająca o wszechstronny rozwój uczniów, partnerską współpracę z rodzicami, z poświęceniem zabiegająca o możliwie najlepsze warunki pracy kadry nauczycielskiej. Rada Pedagogiczna obdarzyła zaufaniem i poparła kandydaturę koleżanki Beaty Domurad – Izdebskiej, która po spełnieniu wymogów konkursowych od 1 września 1991 roku do chwili obecnej pozostaje na stanowisku dyrektora, z energią i zaangażowaniem zabiega o poprawę warunków pracy i nauki w naszej szkole. Dzięki Jej staraniom i zapobiegliwości już za Jej kadencji dokonano istotnych remontów budynku szkolnego, zakupu niezwykle potrzebnych instrumentów, w tym fortepianu, nut i akcesoriów, wysokiej klasy aparatury do odbioru muzyki, a także wyposażenia sal wykładowych, świetlicy itp. Gotowy jest również, w postaci profesjonalnie wykonanej dokumentacji, projekt budowy, na terenie przylegającym do szkoły, sali koncertowej, która umożliwiłaby organizowanie koncertów dla większej liczby osób w odpowiednich do tego warunkach. Ale to jeszcze melodia przyszłości, pozostaje mieć nadzieję, że niezbyt odległej.
Po zmianach ustrojowych w Polsce w 1989 roku stało się możliwe nawiązywanie kontaktów ze szkołami muzycznymi w innych krajach. I tak w kwietniu 1991 roku ówczesna dyr. Szkoły Teresa Madejska zorganizowała koncertowy wyjazd młodzieży i nauczycieli na wyspę Orust do Szwecji. Występy młodych artystów oraz chóru szkolnego pod dyr. Beaty Domurad – Izdebskiej spotkały się z gorącym przyjęciem słuchaczy. Podczas następnego wyjazdu do Szwecji w czerwcu 1994 roku brały udział w koncertach w Ronnaby dwie pianistki; Agnieszka Stankowska i Kinga Snochowska.
W 1994 roku dzięki inicjatywie dyr. Beaty Domurad – Izdebskiej szkoła włączyła się w program partnerskiej wymiany młodzieży między regionem Limousin (Francja), a woj. gdańskim. Oprócz nawiązywania kontaktów osobistych ważnym celem wymiany jest udział młodzieży we wspólnych koncertach organizowanych w Gdańsku i Limoges. W październiku 1996 roku grupa naszych uczniów wystąpiła na polsko – francuskim koncercie w sali konserwatorium w Limoges, a w rok później podobny koncert z udziałem uczniów trzech szkół muzycznych odbył się w auli Liceum Muzycznego w Gdańsku. Współpraca ze środowiskiem gdańskim wyraża się zarówno poprzez stałą wymianę doświadczeń z innymi szkołami muzycznymi, Akademią Muzyczną w Gdańsku, a także koncertami na rzecz środowiska. Uczniowie szkoły prezentują swoje umiejętności na koncertach organizowanych w różnych miejscach (kościoły, kluby, szpitale, domy opieki, szkoły, itp.). Studenci Wydziału Drygentury Chóralnej Rytmiki i Wychowania Muzycznego odbywają w naszej szkole swoje praktyki i przeprowadzają lekcje dyplomowe. Ostatnią ważną imprezą szkolną jest zorganizowanie w maju 1997 roku Pierwszego Oruńskiego Konkursu Skrzypcowego dla uczniów klas 3 i 4 skrzypiec, który będzie odbywać się co rok.
Okres istnienia Państwowej Szkoły Muzycznej w Gdańsku – Oruni to okres intensywnej pracy dydaktyczno wychowawczej i artystycznej licznej rzeszy pedagogów, którzy wnieśli osobisty wkład w rozwój tej placówki. Na przestrzeni lat uczniów naszej szkoły prowadziło blisko 150 nauczycieli. Wielu z tych cichych bohaterów, przyjaciół młodzieży odeszło od nas na zawsze. Mijają lata, przychodzą nowi ludzie, którzy rozpoczęte przez swych poprzedników dzieło starają się kontynuować z głębokim przekonaniem, że ich dobre intencje, poparte wiedzą, uczciwą i sumienną pracą, muszą w efekcie doprowadzić do osiągnięcia nakreślonego celu. Wielu spośród nich za osiągnięcia w pracy z młodzieżą posiada wysokie odznaczenia państwowe, resortowe i regionalne. Do najbardziej zasłużonych i najbardziej z nią związanych należą: Antonina Grądkowska, Maria Rogaczewska, Zofia Doroszowa, Bolesław Szewczyk, Antoni Pilc, Stanisław Karniej, Ambroży Marciniec, Krystyna Hoffman, Ludmiła Kopczyńska, Stefan Zapalski, Teresa Madejska, Walentyna Sacewicz, Teresa Geras, Barbara Tyczyńska – Domosławska, Andrzej Filar. Długoletnimi pracownikami naszej szkoły byli także: Bogumiła Nowak, Wanda Stolarek – Olchawa, Emilia Majewska, Władysław Chwin, Anna Gładysz – Niemcow, Grażyna Trybułowska, Halina Zajączkowska, Zygmunt Ziętek, Jarosław Kaziński, nadal pracują: Maria Datta, Leszek Muchowiecki, Andrzej Pasternak, Olga Saładziak, Beata Domurad – Izdebska, Irena Barbucha, Regina Grzegorzewska, Lidia Romanowska.
Nieprzerwana od 1947 roku działalność szkoły istotnie przyczyniła się do rozwoju życia muzycznego Oruni, a tym samym wpłynęła na podniesienie kultury muzycznej jej mieszkańców. Jest to zasługą całego zespołu ludzi zatrudnionych w szkole, jak też tych wszystkich entuzjastów, dzięki którym ta jedyna w swoim rodzaju placówka artystyczna na terenie Gdańska – Oruni mogła i może nadal prawidłowo spełniać swą misję propagatora sztuki. Historia szkoły jest ciągle otwarta. Z każdym rokiem przybywa młodzieży pragnącej kształcić się muzycznie. Mimo trudności, z którymi szkoła boryka się na co dzień, osiągnięcia jej są niewątpliwe, złożyły się bowiem na nie zarówno ewidentne efekty w rozbudzaniu wrażliwości na muzykę i umiłowanie piękna wśród wychowanków i w środowisku, jak również szczególnie ciepła i serdeczna atmosfera emanująca z naszej szkoły.
Obecnie Państwowa Szkoła Muzyczna I st. im. Henryka Wieniawskiego w Gdańsku – Oruni działa w budynku o powierzchni użytkowej 695 m2. Dysponuje 15 salami do zajęć indywidualnych i 4 salami do zajęć zbiorowych. Budynek spełnia podstawowe warunki niezbędne do realizacji zadań dydaktycznych. Budynek szkolny jest własnością Gminy Gdańsk. Szkoła jest placówką kształcenia artystycznego w kierunku muzycznym na poziomie stopnia podstawowego.
